түпнегиз - Synonyms of түпнегиз | Antonyms of түпнегиз | Definition of түпнегиз | Example of түпнегиз | Word Synonyms API

Article	Example
Китиондук Зенон	Алар субстратка (субстанцияга) ээ болгон телолор гана бар деп эсептешкен. Телолордун сапаты да телолордон турат жана алар материалдык нерсе. Дүйнөдөгү бардык нерселер төрт стихиядан турат, алар: от, аба, суу, топурак. Гераклиттей эле алар да дүйнөнүн түпнегизи — от деп эсептешкен. Бирок алар дүйнөдө эки түпнегизди: пассивдүү материяны жана кыймылдагы түпнегиз — логос, же Кудайды бөлүп айырмалашат. Диоген Лаэртскийдин сөзү боюнча, «алар баардык нерселерде эки түпнегизди: активдүү жана жапакечтик түпнегиздерди таанышат. Жапакечтик түпнегиз — сапатсыз маңыз, башкача айткандазаттар, ал эми активдүү түпнегиз — ошол активдүүлүктө камтылып турган акыл-эс, башкача айткандаКудай. Ал түбөлүктүү жана Ал — бардык нерселерди Жараткандын өзү».
Маңыз категориясы	Алар субстратка (субстанцияга) ээ болгон тулкулар гана бар деп эсептешкен. Тулкулардын сапаты да тулкулардын турат жана алар материалдык нерсе. Дүйнөдөгү бардык нерселер төрт табигый кубулуштан турат, алар: от, аба, суу, жер. Гераклиттей эле алар да дүйнөнүн түпнегизи — от деп эсептешкен. Бирок алар дүйнөдө эки түпнегизди: пассивдүү материяны жана кыймылдагы түпнегиз — логос, же Кудайды бөлүп айырмалашат. Диоген Лаэртскийдин сөзү боюнча, «алар баардык нерселерде эки түпнегизди: жигердүү жана жапакечтик түпнегиздерди таанышат. Жапакечтик түпнегиз — сапатсыз маңыз, башкача айтканда заттар, ал эми жигердүү түпнегиз — ошол жигердүүлүккө камтылып турган акыл-эс, башкача айтканда - Кудай. Ал түбөлүктүү жана Ал — бардык нерселерди Жараткандын өзү».
Эриугена, Ёханн Скот	Үчүнчү жаратылыш — жаратылган жана жаратпай турган жаратылыш, бул конкреттүү нерселердин, теофанийлердин дүйнөсү. Эгерде биринчи баскычка Кудай бирдиктүү түпнегиз катарында чыкса, экинчи баскычта Ал көбөйөт, бул көптөгөн идеяларда көрүнөт, үчүнчү баскычта бытиенин андан аркы көбөйүшү жүрөт да, бытие өзүнүн акыркы баскычына жетет.
Бердяев Николай Александрович	Кудай дүйнөнү жоктон бар кылды. Жоктон бар кылуу — бул эч нерсе жок боштуктан келип бар болуу дегендикке жатпайт, ал Кудайдан да жана дүйнөдөн да мурда бар болуп турган кайсы бир түпкү принцип жана ал эч кандай дифференцивдүүлүктү, алгачкы хаосту билдирбейт. Бул түшүнүктү Бердяев Якоб Бёмден кабыл алган жана аны теңирлик түпнегиз менен окшоштурган. Дүйнөнүн пайда болушу Бердяевде анын эркиндик проблемасын кандайча чечкендигине тыкыс байланыштуу.
Жемс, Уильям	Алдыдагы айтылган ой жүгүртүүлөрдөн Жемстин акыйкатынын прагматикалык концепциясы келип чыгат. Жемстин пикирине ылайык, идеялар инструменталдык мааниге гана ээ жана бул маани алардын эффективдүүлүгүнө байланыштуу болот. Акыйкат — бул биздин тажрыйбабыздын жүрүшүндө пайдалуу болуп чыккан нерсе. «Ой-акылга ишенүү биздин жашоо-турмушубуз үчүн пайдалуу болгондуктан гана ой-акыл акыйкат болуп саналат»,— деп жазат ал «Прагматизмде». Акыйкат — бул тажрыйбадагы белгилүү бир жумуш баалуулуктарынын бардык түрлөрү үчүн түпнегиз болгон аталыш.