прокариот - Synonyms of прокариот | Antonyms of прокариот | Definition of прокариот | Example of прокариот | Word Synonyms API

Article	Example
Ген	Олон прокариот генүүд оперон эсвэл бүлэг ген байдлаар зохион байгуулагдсан байдаг. Эдгээр бүлэг генүүдийн бүтээгдэхүүнүүд нь ижил төстэй үүрэгтэй ба бөөнөөрөө нэг бүхэл гэж транскрипцлэгддэг. Өөрөөр хэлбэл, нэг удаад нэг эукариот ген транскрипцлэгддэг боловч, тэр нь интрон гэдэг ДНХ-ын урт хэлхээг агуулдаг ба эдгээр нь уураг болдоггүй, трансляцын өмнө тасардаг. Прокариот генийг энэ үзэгдэл мөн хамардаг ч, эукариот гентэй харьцуулхад ховор тохиолдог.
Нян	Прокариот эс 30S ба 50S дэд нэгжvvдээс бїрддэг 70S рибосомтой. 30S нэгжийг 21 уураг, 16S рРНХ бvрдvvлэх бөгөөд дунджаар 1540 нуклеотид агуулна. Харин 50S нэгжийн бїрдэлд ойролцоогоор 2900 нуклеотидтэй 34 орчим уураг, 23S рРНХ-тэй хэсэг, 120 орчим нуклеотидтэй 5S рРНХ ордог. Эукариот эсийн 80S рибосомын уураг, РНХ болон бүтэц нь прокариот эсийн рибосомоос ялгаатай тул рибосомд нөлөөлдөг хими заслын бэлдмэлийг эмчилгээнд хэрэглэх үндэс болдог. Бодисын солилцооны уургууд рибосом дээр нийлэгжиж, эсийг бүтээгч макро нэгдлийг бий болгохын зэрэгцээ энергэ бий болгох үйл явцыг зохицуулдаг. Эритромицин, стрептомицин зэрэг антибиотекууд сонгомлоор 70S рибосомын хэлбэрийг өөрчлөх замаар бактерийн уургийн нийлэгжлийг дарангуйлна.
Нян	Эсийн бодисын солилцооны энзим, эсгэг, ферментийн амин хүчлийн дараалал ДНХ-ийн нуклеотидээр тодорхойлогдоно. ДНХ дэх удмын мэдээллийн дагуу уураг нийлэгжих явц рибосом дээр явагддаг. Рибосом цитоплазмд байдаг, уураг, рибосомын РНХ, рРНХ-ээс бїрддэг органелл юм. Прокариот эсийн рибосомын хоёр дэд нэгж Mg++ионы оролцоотой энерги зарцуулан хоорондоо нэгдэж, уураг нийлэгжүүлэх идэвхтэй болдог. ДНХ дэх уургийн мэдээллийг хуулбарласан мРНХ-ийн дагуу рибосом дээр уураг нийлэгжинэ.
Хромосом	Хромосомууд нь өөр өөр организмуудад янз бүр байдаг. ДНХ-ийн молекул нь цагираг эсвэл шугаман байх боломжтой бөгөөд хэдэн арван килосуурь суурийн хослолуудаас эхлэн хэдэн зуун мегасуурь суурийн хослолуудын агуулж болдог. Эукариот эсүүдэд (бөөм бүхий эс) том шугаман хромосомууд нийтлэг байх бөгөөд прокариот эсүүдэд (бөөмгүй эс) жижгэвтэр цагираг хромосомууд гол төлөв байдаг. Гэхдээ дээрхээс өөр олон хэлбэрүүд ч байдаг. Мөн түүнээс гадна нэгээс олон төрлийн хромосомыг агуулдаг эсүүд байдаг. Жишээлбэл ургамалуудад байдаг ихэнх эукариот болон хлоропластууд дахь митохондор нь өөрийн жижиг хромосомуудтай байдаг.
ДНХ	Эсийн дотор ДНХ нь хромосом гэгдэх бүтцүүдэд хуваагдах ба эсийн доторх хромосомуудын нэгдэл нь геномыг бүтээдэг. Тэдгээр хромосомууд нь эсийн хуваагдалын өмнө хуулбарлан хуваагддаг. Энэ процессыг ДНХ үржих гэдэг. Эукариот организмууд тухайлбал амьтан, ургамал, мөөг зэрэг нь өөрсдийн ДНХ-г эсийн бөөм дотороо хадгалдаг бол харин Прокариот организмууд тухайлбал бактериийх эсийн цитоплазм дотороо байдаг. Хромосомуудын дотор хроматин протейнууд тухайлбал гистонууд ДНХ-г нягтруулж, зохион байгуулдаг. Энэ нь бусад протейнуудтай харилцан үйлчлэлцэхийг хянахад тусладаг бөгөөд улмаар генийн хөрвүүлэлтийг хянадаг.
ДНХ	Прокариот болон эукариотуудад олддог цөөхөн хэдэн, харин плазмид болон вирусүүдэд түгээмэл олддог ДНХ-ийн дараалалууд нь гениүд нь давхарддаг улмаас дээр гаргасан эерэг болон сөрөг туйлт хэлхээнүүдийн ялгааг бүдгэрүүлдэг. Эдгээр тохиолдолуудад зарим ДНХ-ийн дараалалууд нь давхар үүрэгтэй оролцдог бөгөөд тухайлбал нэг хэлхээний дагуух 5' болон 3'-уудыг унших үед нэг протейн нь кодлодог бол нөгөө протейн нь нөгөө хэлхээний дагуу эсрэг чиглэлд унших үед кодлодог. Бактериудад энэхүү давхцал нь магадгүй генийн бичиглэлийг зохицуулахад ашиглагддаг байж болох юм. Харин вирүсүүдэд давхардсан гениүд нь вирүсийн жижиг геномд кодлогдсон мэдээлэлийн хэмжээг ихэсгэдэг. Геномын хэмжээг багасгах өөр замыг шугаман эсвэл дугариг дан хэлхээт ДНХ-г генетикийн материал болгон ашигладаг зарим вирүсүүд дээр харж болох юм.
Нуклейн хүчил	Теломерын хэсгийн нийлэгжилт 1984 онд теломерийн хэсгийн ДНХ-ийн нийлэгжилтийг хариуцсан ферментийг нээж түүнийг теломераза фермент гэж нэрлэсэн. Энэ фермент урвуу транскриптазын үүрэгтэй, өөрөөр хэлбэл РНХ-ийн гинж дээр ДНХ-ийн гинж нийлэгжүүлэх чадвартай, уураг болоод матриц-эх гинжийн үүрэгтэй РНХ молекулын агуулсан фермент юм. Прокариот биеийн эсэд уг РНХ молекулын урт 150-200 рибонуклеотид байх ба хүний эсэд теломераза ферментийн РНХ молекулын урт 450 рибонуклеотид байдаг байна. Хромосомын теломер хэсгийн 3’ төгсгөлд ТТGGG гэсэн давтагдсан дарааллууд олон байдаг ба GGG дарааллыг теломераз ферментийн РНХ молекул праймер болгон ашиглаж РНХ молекул дээр суурилсан ДНХ-ийн нийлэгжилт транслокаци хэлбэрээр олон дахин давтагдан явагддаг.
РНХ	Нуклеиний хүчлийг анх 1868 онд Иоганн Фридрих Мишер (1848-1895) нээсэн. Тэрээр үүнийг бөөм (nucleus) дотроос олсон учраас 'нуклеин' гэж нэрлэжээ. Сүүлд нь бөөмгүй прокариот эсүүд мөн нуклеиний хүчлийг агуулдгийг нээн илрүүлжээ. Торбёрн Касперсон, Жеан Бражет, Жак Шултц нарын хийсэн туршилтууд дээр үндэслэн 1939 оноос хойш уургийн нийллэгжилтэнд РНХ-ийн үүрэг буйг таамаглаж ирсэн байна. Губерт Шантрен рибосом дахь уургуудын нийллэгжилтэнд РНХ нь мэдээлэл илгээгчийн үүрэг гүйцэтгэдэг болохыг гаргаж тавьсан. Эцэст нь Северо Очоа РНХ-г нээж 1959 онд Анагаахын шинжлэх ухааны Нобелийн шагналыг хүртсэн. 1964 онд Роберт В. Холлей хөрөнгөний РНХ 77 нуклеотидуудын дарааллыг илрүүлсэн бөгөөд Холлей 1968 онд Анагаахын шинжлэх ухааны Нобелийн шагналыг хүртжээ. 1976 онд Гентийн их сургуульд Вальтер Фиерс болон түүний баг MS2 бактериофагийн РНХ-ийн нуклеотидын дарааллыг бүрэн тодорхойлсон.
Ген	Бүх генүүд нь уургыг эсвэл РНХ-н бүтээгдэхүүнийг тодорхой кодчилдог хэсгээс гадна тохируулагч хэсэгтэй байдаг. Генүүдэд байдаг тохируулах хэсгийг промоутэр гэж нэрлэгддэг. Энэ хэсэг нь генийг транскрипцлэгдэх ба экспресслэгдэх үед транскрипцийн механизмд танигдахуйц байрлалыг бий болгож өгдөг. 5' төгсгөлд өөр өөрөөр урттай РНХ үүсдэг нь, генүүд нь олон промоутэртэй байхын үр дүн юм. Промоутэр хэсэг нь зохицолтой хэлхээ ба тухайн байрлалдаа хамгийн энгийн дараалал боловч, зарим генүүд нь ""хүчтэй"" промоутэртэй (транскрипцийн механизмын холболтыг сайн явуулдаг), зарим нь ""сул"" промоутэртэй байдаг. Сул промоутэрууд нь транскрипцийн хурд багатай байдаг(хүчтэй промоутэруудтай харьцуулхад), учир нь транскрипцийн механизм нь тэдгээртэй холбогдож транскрипцийг эхлүүлэх дэвтамжийг багасгадаг. Өөр боломжит тохируулагч хэсгүүд хүч нэмэгдүүлэгчүүдийг агуулдаг ба тэдгээр нь сул промоутэрийг нөхөн тэтгэдэг. Ихэнх тохируулах хэсгүүд ""дээш урсгалтай"", өөрөөр хэлбэл транскрипц эхлэх талаас 5' төгсгөл уруу чиглэсэн байдаг. Эукариот промоутэр хэсэг нь маш хүнд бүтэцтэй ба прокариот промоутэр хэсэгтэй харьцуулахад тодорхойлоход хэцүү байдаг.
ДНХ	Хэрэв ДНХ-ийн дараалал нь протейнд хөрвүүлэгдсэн зуучлагч РНХ-ийн хуулбарын дараалалтай ижил байвал үүнийг "туйлт" (эерэг туйлт) дараалал гэдэг. Харин эсрэг хэлхээний дараалал нь туйлт дараалалтай хосмог үүсгэж байвал түүнийг "антитуйлт" буюу сөрөг туйлт дараалал гэнэ. Нэгэнт РНХ-ийн полимеразууд нь өөрийнхөө загваруудын хосмог хуулбарыг үүсгэх замаар явдаг тул сөрөг туйлт хэлхээ нь эерэг туйлт зуучлагч РНХ-г үүсгэх загвар болдог. Эерэг болон сөрөг туйлт дараалалууд нь хоёул ДНХ-ийн нэг хэлхээний өөр өөр хэсгүүд дээр орших боломжтой (тухайлбал хоёр хэлхээ нь хоёул эерэг, сөрөг дараалалыг агуулж байх тохиолдолд). Прокариот эукариот хоёуланд нь сөрөг туйлт РНХ-ийн дараалал бүрэлддэг боловч эдгээр РНХ-ийн ажиллагаа нь бүхэлдээ тодорхой биш юм. Нэг тайлбар байдаг бөгөөд үүнд сөрөг туйлт РНХ-үүд нь РНХ-РНХ суурийн хослолын дагуу генийн илэрхийлэлийг зохицуулахад оролцдог гэсэн байдаг.