әуедегі - Synonyms of әуедегі | Antonyms of әуедегі | Definition of әуедегі | Example of әуедегі | Word Synonyms API

Article	Example
Әуедегі басымдылық	Әуедегі басымдылық () — әуе кеңістігіндегі әскери іс-қимылдар театрында немесе маңызды бағытга (ауданда) соғысушы бір жақтың авиациясының шешуші басымдылыгы. Әуедегі басымдылық мемлекеттің жаяу әскерлеріне, әскери-теңіз флотына, Әскери-әуе күштеріне және тылына өз міндеттерін қарсылас авиациясы жағының қарсы әрекетінсіз аткаруға мүмкіндік береді. Әуедегі басымдылыққа қарсыластың авиациясының негізгі топтастықтарын талкандау, ӘШҚҚ құралдарын жою, басқару жүйесін бұзу жолымен жетуге болады. Әуедегі басылымдылыққа жетуде басты рөлді әскери-өуе күштері мен ӘШҚК, әскерлері атқарады.
Әуедегі үстемдік	Әуедегі үстемдік () — ұрыс қимылдары өңірінің әуе кеңістігіндегі немесе маңызды бағыттағы (аудандағы) қарсылас екі жақтың біреуінің шешуші үстемдігі. Әуедегі үстемдік құрлықтағы әскерлерге, ӘТФ-на (ӘТК), ӘӘК-не және елдің тылына (елдер коалициясына) өз міндеттерін қарсылас авиациясының қарсы әрекетгерінсіз орындауларына мүмкіндік береді. Әуедегі үстемдік қарсылас авиациясының негізгі топтастығын талқандау және олардың ӘШҚ құралдарын, қарсыластың баскару жүйесін жою арқылы қалыптасады. Әуедегі үстемдік жеңіп алуда ӘӘК-і мен ӘШҚҚ әскерлері шешуші рөл атқарады. Қамту көлеміне карай әуедегі үстемдік стратегиялық, оперативті және тактикалық болуы мүмкін. Әуедегі үстемдік термині бірінші дүниежүзілік соғыс жылдарында пайда болды. Кейбір мемлекеттердің қарулы күштерінде осыған мағыналас "кеңістіктегі құдіреттілік" термині колданылады. Әуедегі үстемдік — теңіздегі үстемдікті жеңіп алудың кажетті шарты.
Әуедегі ядролық жарылыс	Әуедегі ядролық жарылыс () — жер немесе су бетінен әр түрлі биіктіктегі жарылыс. Мұнда жарылыстың жаркыл бөлігі жер (су) бетіне тимейді. Жоғары биіктіктегі ядролық жарылыс және аласа әуе ядролық, жарылысы болады. Жарылыстың қасқағым сәтінде зор мөлшерде энергия бөлініп, көз қарықтыратын жарқыл пайда болады. Ол жүздеген километр жер мен аспанды жарықтандырып, найзағай ойнағандай қатты дыбыс шығады. Жарқылдан соң отты шар пайда болып, тез ұлғаяды да, бірнеше километрге көтеріліп, тоқтап, дөңгелек бұлтқа айналады. Соның салдарынан қуатты соққы толқын туады. Жерден көтерілетін шаң бірнеше минуттан соң дөңгелек бұлтпен қосылып, саңыраукұлак секілді түрге ие болады. Жарылыс бұлты 10-12 минут ішінде 10-15 километр биіктікке кетеріледі, ал термоядролық жарылыста 20-30 километрге көтеріліп, желмен қозғала отырып, өз тұлғасынан айрылып, бірте-бірте тарайды. Әуедегі ядролық жарылыс қаладағы өнеркәсіп орындарын талқандау үшін, ұрыс даласындағы адамдар мен техниканы, әуежайдағы ұшақтарды, сондай-ақ ушьт жүрген ұшақтар мен қанатгы ракеталарды талқандау үшін қолданылады. Әуедегі ядролық жарылыс кезінде жердің радиоактивтік зақымдануы төменгі әуе жарылысы эпицентріне жақын жерде ғана қауіпті. Радиоактивтік бұлт жолының зақымдауы айтарлықтай емес және әскер кимылдарына елеулі әсер ете алмайды.
Әуедегі төмен ядролық жарылыс	Әуедегі төмен ядролық жарылыс () — жер үстіне немесе суға тимей, биікте болатын жарылыс. Мұнда жер бетіндегі салыстырмалы түрде қатты объектілер бұзылғанымен, радиоактивті бұлт ізінен жергілікті жер қатты зақымданбайды.
Кемелерден басқарылатын зымырандар	Кемелерден басқарылатын зымырандар () — бұл зымырандар су үстіндегі, әуедегі, жағадағы және жердегі нысаналарды жоюға қолданылады.
Планер (ұшу аппараты)	Планер ( қалықтау) — ауадан ауыр моторсыз ұшу аппараты. Әуедегі планер өз салмағының әсерінен көлбеу траекториямен төмендейді (қалықтайды).
Авиациялық топ	3) Көп мемлекеттердің ӘӘК авиация бөлімдерінің (құрамаларының) әуедегі ұрыс тәртіптері бөліктерінің аты.
Кіші Калибрлі артиллерия	Кіші Калибрлі артиллерия (Малокалиберная артиллерия) — негізінен, әуедегі нысаналар мен шағын кемелерге қарсы күрес жүргізу үшін
Пулемет	Пулемет — жердегі және әуедегі нысаналарды оқпен жоюға арналған автоматты шапшаң атылатын қару.
Әуе шайқасы	Әуе шайқасы - әуедегі ұшақтардың атыс пен маневр арқылы қарсыласты жоюға бағытталған қақтығыстары. Әуе шайқасы қарсыластың әуедегі ұшақтары мен ұшақсыз құралдарын жоятын жойғыш авиацияньщ ұрыс қимылдарының негізгі түрі. Әуе шайқасының негізгі кезеңі әуедегі қарсынасқа қарсы екпіңді шабуыл мен оны зеңбірек оғымен, реактивті снарядтармен, басқарылатын жою құралдарымен атқылау. Жойғыш авиация әрқашан әуе шайқасын шабуыл жасау жолымен, ал өзге авиация түрлері, әдетте, қарсыластың жойғыш авиациясынан қорғану мақсатында жүргізеді. Әуе шайқасына қатысатын ұшақтардың санына қарай жеке немесе топтық әуе шабуылы болуы мүмкін.