бомбаларда - Synonyms of бомбаларда | Antonyms of бомбаларда | Definition of бомбаларда | Example of бомбаларда | Word Synonyms API

Article	Example
Радиолокациялық жарғыштар	Радиолокациялық жарғыштар әуе және жер үсті мақсаттарында атыс кезінде ракеталарда, артиллериялық снарядтарда авиациялық бомбаларда және т.б. қолданылады.
Өздігінен бағытталу оқтұмсығы	Өздігінен бағытталу оқтұмсығы — басқарылатын ракеталарда, бомбаларда, торпедалар мен өзге де жою құралдарында орнатылатын, оларды нысанаға бағыттайтын кемерлік басқару аспаптары жүйесінің арнайы қондырғысы. Нысанадан сәулеленетін немесе одан қайтатын электрмагниттік, акустикалық, жылу энергиясын пайдалана отырып, өздігінен бағытталу оқтұмсығы қабылданған сигналдар бойынша нысананы табады, оның координаттарын өлшейді, ракетаның (бомба, торпеданың және т.б.) ұшуындағы траекториясын басқаратын тиісті атқару блоктарына пәрмендер беріп, ныcанаға бағыттайды. Әрекет ету принципіне қарай өздігінен бағытталу оқтұмсығы енжар, белсенді, жартылай белсенді, аралас болып келеді. Өздігінен бағытталу оқтұмсығын кейде нысана үйлестіргіші деп атайды.
Түйіспелі жарғыш	Түйіспелі жарғыш () — нысанамен түйісу кезінде жарылатын жарғыш. Олар екпінді механикалық, пьезоэлектрлі, конденсаторлы және т.б., сондай-ақ керілген, қысымды, жеңілдетілген және аралас болып бөлінеді. Жедел әрекетті немесе екі-үш қондырғысы бар түрлері болады. Нысанамен түйіскенде олардың оқ-дәрілері секундтың жүзден біріндей уақытта жарылады. Инженерлік миналар мен авиабомбалардың түйіспелі жарғыштарының бәсендету уақыты бірнеше сағат немесе бірнеше тәуліке созылуы мүмкін. Түйіспелі жарғыш артиллериялық снарядтар мен миналарда, торпедалар мен ракеталардың ұрыс бөлшектерінде, авиабомбаларында, инженерлік миналарда, бомбаларда қолданылады.
Напалм	Напалм (ағыл. napalm, na (phthenic асіа) — нафтен қышқылы және palm (itic acid) — пальмитин қышқылы сөздерінен қысқартылып алынған) — айтарлықтай тұтқыр және түрлі заттардың, оның ішінде, тік заттардың бетіне жақсы жабысатын отшашар — жандырғыш қоспа ретінде қолданылатын жанармай өнімі. Қоюландырғыш ұнтаққа қатысты Напалм атауы, әдетте, от қоспасына да беріледі. Оның негізін бензин, керосин және т.б. мұнай өнімдері құрайды. Напалм өздігінен от алмайды, бірақ оны тұтандырғыш көмегімен тез түтандыруға болады, жалын температурасы 900-1100, қою ащы қара түтін бөле отырып, акырын жанады. Нның жекелеген ірі түйірлері 5-8 мин-қа дейін жануы мүмкіНапалм Жанып жаткан Напалм адам терісіне күшті закым келтіреді: күйген жерлер жанға батып (ауыртыл), ұзақ уақыт жазылмайды. Напалм жанып жатқанда адам оттегі жетіспеушілігінен түншығуы, сондай-ақ, иісті газдан улануы мүмкін (әсіресе, жабык паналар мен тасаларда). Арқаға алып жүретін отшашарларда қолданылатын Напалм алу үшін жанармай салмағына сәйкес қоюландырғышүнтақтың мөлшері 2-4 пайыз, танк отшашарларында — 3-9 пайыз, авиациялық өртегіш шапақтар мен бомбаларда, сондай-ақ, от фугастарында — 3-12 пайыз болуы мүмкін. Жану жылдамдығы коюландырғыштың түрі мен қоюлану дәрежесіне байланысты. Жабысқақтау (тұтқырлау) Напалм ақырын жанады. Напалмды дала жағдайында дайындау үшін арнайы қоспа — жабдықтау құрылғылары қолданылады. Напалмға жеңіл металл (натрий, магний) немесе фосфор қорытпаларын қосса, "супернапалм" пайда болады. Ол нысанада өздігінен тұтана алады, әсіресе, ылғал жерлер мен қар үстінде қатты жанады: оны сумен өшіру мүмкін емес. Напалм, негізінен, авиациялық әртегіш бақтар мен бомбаларда, түрлі конструкциядағы отшашарларда және от фуғастарында қолданылады.
Өздігінен бағытталу оқтұмсығы	Басқарылатын ракеталарда, бомбаларда, торпедалар мен басқа да құралдарда орнатылатын және оларды нысанаға бағыттауға арналған арнайы қондырғы. Өздігінен жылуға тартылар оқтұмсық нысана мен орта арасындағы қарама-қарсы жылуды пайдалану негізінде жұмыс істейді. Өздігінен жылуға тартылар оқтұмсық снарядтың бас жағына орналастырылады да, сырты жарық пен инфрақызыл сәуле өткізетін материалмен қапталады. Нысананы анықтау, оған снарядты бағыттау сәуле энергиясы индикаторымен және автоматтанған жүйемен іске асырылады. Қабылданған сигналдардың әсерімен өздігінен жылуға тартылар оқтұмсық пәрмендер шығарып, оны соған сәйкес атқарушы блоктарға береді. Атқарушы блок ракетаның, бомбаның, торпеданың ұшу траекториясын баскарады. Атыстағы негізгі міндеті — снарядты жарылғыш зат қимылы радиусымен анықталған дәлдікпен емес, ұздігінен жылуға тартылар оқтұмсық бағытымен жіберу. Өздігінен жылуға тартылар оқтұмсығымен басқарылатын ракеталардың бағытталу дәлдігі жоғары.
Өздігінен бағытталатын жылулық оқтұмсық	Өздігінен бағытталатын жылулық оқтұмсық — басқарылатын ракеталарда, бомбаларда, торпедаларда және басқа да жою құралдарында орнатылған және оларды нысанаға бағыттауға арнаған арнайы құрылғы. Өздігінен бағытталатын жылулық оқтұмсық нысана мен оның айналасындағы аясының арасындағы жылулық қарама-қайшылығын қолдану принципімен жұмыс істейді. Өздігінен бағытталатын жылулық оқтұмсық снарядтың баскы бәлігіне орнатылады және сыртынан жарық пен инфрақызыл сәуле өткізетін маталы орамамен жабылады. Нысананы байқау және оған снарядты бағыттау сәулелі энергия индикаторымен және автоматика жүйесімен камтамасыз етіледі. Алынған сигналдардың ықпалымен өздігінен бағытталатын жылулық оқтұмсық қажет пәрмендер жасап, оларды ракеталардың, бомбалардың, торпедалардың және т.б. ұшу траекториясын басқаратын тиісті орындаушы блоктарга жібереді. Ату кезіндегі негізгі міндет снарядты нысанаға бағыттаудың жарылғыш заттың әсер ету радиусымен емес, өздігінен бағытталатын жылулық оқтұмсықтың әсер ету аумағымен анықталған дәлдікпен жіберу болып табылады. Өздігінен бағытталатын жылулық оқтұмсықпен басқарылатын ракеталар жоғары дәлдікпен бағытталатындығымен ерекшеленеді.
Қауіпті химиялық элементтер	Плутоний (Plutonіum), Pu — элементтердің периодтық жүйесінің ІІІ тобындағы жасанды жолмен алынған бірінші радиоактивті хим. элемент; ат. н. 94, ат. м. 244,0642, актиноидтар тобына жатады. Плутонийді 1940 ж американдық ғалымдар Г.Сиборг, Э.Макмиллан, Дж.Кеннеди және А.Валь ашқан. Олар 238U элементін ауыр сутек ядросы дейтронмен сәулелендіру арқылы 239Pu-ді алды. Массалық сандары 232-ден 246-ға дейін болатын 15 изотопы белгілі. Тұрақты изотопы 244Pu (Т1/2 7,5107 жыл,  сәуле шығарғыш). Плутоний жылтыр, күмістей ақ металл, морт; тығыздығы 19,80 г/см3, балқу t 640оС, қайнау t 3350оС, 112оС-тан төмен температурада моноклинді -фазасы тұрақты. Тотығу дәрежелері +3-тен +7-ге дейін, тұрақтысы +4. Түйірлі Плутоний ауада баяу тотығады, ұнтақ және жаңқа күйінде өздігінен тұтанғыш Плутоний — өте улы, адам организміне түскенде сүйектер мен бауырда жиналады. Қыздырғанда галогендермен, H2, N2, S, NH3-пен, сумен баяу әрекеттесіп, HCl, HСlO4, H3PO4-терде ериді, концентрлі HNO3 пен H2SO4-те салғырттанады. Көптеген металмен аралық металлидтер түзеді. Плутонийдің (ІV) оксиді PuO2 — сарғыш қоңыр түсті кристалды ұнтақ, сәйкес гидроксиді Pu(OH)4 қышқылдармен тұз түзеді; нитраттары, фторидтері, т.б. тұздары өте күрделі технологиялық процестерде Плутонийді ураннан бөліп алуда пайдаланылады. Плутоний ядролық реакторларда, атомдық, термоядролық бомбаларда т.б. қолданылады. 238Pu изотопынан қуаты 5, одан да көп жылға жететін ат. электрбатареялары жасалады.
Плутоний	Плутоний (Plutonіum), Pu — элементтердің периодтық жүйесінің ІІІ тобындағы жасанды жолмен алынған бірінші радиоактивті хим. элемент; ат. н. 94, ат. м. 244,0642, актиноидтар тобына жатады. Плутонийді 1940 ж американдық ғалымдар Г.Сиборг, Э.Макмиллан, Дж.Кеннеди және А.Валь ашқан. Олар 238U элементін ауыр сутек ядросы дейтронмен сәулелендіру арқылы 239Pu-ді алды. Массалық сандары 232-ден 246-ға дейін болатын 15 изотопы белгілі. Тұрақты изотопы 244Pu (Т1/2 7,5107 жыл,  сәуле шығарғыш). Плутоний жылтыр, күмістей ақ металл, морт; тығыздығы 19,80 г/см3, балқу t 640С, қайнау t 3350С, 112С-тан төмен температурада моноклинді -фазасы тұрақты. Тотығу дәрежелері +3-тен +7-ге дейін, тұрақтысы +4. Түйірлі Плутоний ауада баяу тотығады, ұнтақ және жаңқа күйінде өздігінен тұтанғыш Плутоний — өте улы, адам организміне түскенде сүйектер мен бауырда жиналады. Қыздырғанда галогендермен, H, N, S, NH-пен, сумен баяу әрекеттесіп, HCl, HСlO, HPO-терде ериді, концентрлі HNO пен HSO-те салғырттанады. Көптеген металмен аралық металлидтер түзеді. Плутонийдің (ІV) оксиді PuO — сарғыш қоңыр түсті кристалды ұнтақ, сәйкес гидроксиді Pu(OH) қышқылдармен тұз түзеді; нитраттары, фторидтері, т.б. тұздары өте күрделі технологиялық процестерде Плутонийді ураннан бөліп алуда пайдаланылады. Плутоний ядролық реакторларда, атомдық, термоядролық бомбаларда т.б. қолданылады. 238Pu изотопынан қуаты 5, одан да көп жылға жететін ат. электрбатареялары жасалады.